Sufilerin Tabiat Görüşleri:
“Her Şey Canlıdır”
Sufiler, İslam düşünürlerinin daha önce dile getirmiş oldukları alemin Tanrı için bir işaret ve kanıt olması görüşünü sürekli savunmuş ve nesirlerinde v eşirlerinde işlemişlerdir. Bu yönüyle ilk dönemdeki bir sufinin metniyle Yunus Emre’nin veya geç dönem bir mutasavvıfın metni, alemin ve daha özel anlamda tabiatın Tanrı’yı gösteren bir kanıt olarak nasıl yorumlanması gerektiğini unsurlarını içerir. Bu noktada sufiler zaman içerisinde evrendeki her bir şeyin belli bir gayeyle yaratılmış olması ilkesinden hareketle dinamik ve canlı bir evren görüşünü işlemişlerdir. Söz gelişi alem içindeki bir sınıflamayla cemadat-nebatat ve hayvanat diye sınıfladıkları ve birbirlerinden türeyen varlık türlerini genel anlamda canlı saymışlardır. Dikkate değer hususlardan birisi sufilerin cemadat diye isimlendirdikleri ve madenler gibi inorganik doğayı anlatmak için kullandıkları kavrama yükledikleri anlamdır. Günümüzde bu kavram genellikle cansız alem diye karşılanmakta ve anlaşılmaktadır. Halbuki sufilerin doğa görüşünü incelediğimizde onların cansızlık diye bir kavramı kabul etmediklerini görmekteyiz. Bu durumda cemadat kategorisi, cansızlara değil, donuk varlıklara işaret eden bir isimlendirme olarak kabul edilir. Bu durumda sufiler için bütün tabiat, canlı bir organizmadır. Her şeyden önemlisi, buradan bütün alem ve içerdiği şeyler arasında bir takım tedahül ilişkileri kurmuşlardır. Evrendeki her bir şey birbiri için bir anlam taşır ve her şey birbirini gösteren bir ayettir. Bütün evren ise Tanrı’yı gösteren bir ayet ve işarettir. Sufiler buradan hareketle her şeyin Tanrı’yı öven bir tespihi dile getirdiği sonucuna çeşitli ayetlerin yorumundan ulaşmışlardır. Bu yaklaşımlar, dini edebiyatımızda olduğu kadar halk türkülerinden deyişlerine kadar pek çok alana yayılmış ve özellikle Anadolu Kültürünün genel alem tasavvurunda derin izler bırakmıştır. Tebliğimizde üzerinde durmak istediğimiz husus sufilerin bu tabiat anlayışlarının günümüz bakımından anlamı ve önemidir.
Dr. Ekrem Demirli
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder